‘Vlaanderen moet een innovatieve topnatie zijn. We willen winnen en schitteren als echte Flandriens.’ Het waren zowat de slotwoorden van Vlaams Minister-President (VMP) Jan Jambon (N-VA) op bezoek bij Pro Flandria, het netwerk van ondernemers en academici , die ijveren voor een zelfstandig Vlaanderen. Zou die ‘innovatieve topnatie’ het wervende project zijn waar deze Vlaamse regering nog naar op zoek is?
Onder flaminganten
Jan Jambon speelde ogenschijnlijk een thuismatch, onder flaminganten. Zo begon hij zijn toespraak ook ‘beste mede-flaminganten’. Maar het talrijk opgekomen publiek bleef kritisch. Velen wilden Jambon graag horen zeggen dat N-VA en Vlaams Belang in 2024, als ze samen een meerderheid hebben, de onafhankelijkheid zullen uitroepen. Maar dat zegt Jambon niet natuurlijk.
Jambon begon standaard. Hij stond stil bij zijn eerste -woelige- jaar als Minister-President van Vlaanderen. Hij was vooral tevreden dat het bestuursakkoord zo gedetailleerd is. Daar werd volgens hem meewarig over gedaan, maar bewijst nu zijn diensten. Verschillende keren herhaalde hij dat hij het als zijn taak ziet om dat akkoord door iedereen in de regering te laten naleven.
Opvolger
Interessanter dan de tekst zijn de korte bijvoegingen die de MP zegt buiten zijn geschreven tekst. Zo gaf Jambon zichzelf of zijn opvolgers de raad geen regeringen meer te vormen in september. Dat is te dicht bij de septemberverklaring en het indienen van een begroting in het Vlaams Parlement.
Vlaanderen als top-natie
Jambon herhaalde nog eens waar zijn regering voor staat: investeren in onderwijs, meer financiële ruimte voor de lokale besturen, ambitie om de tewerkstellingsgraad te verhogen, Vlaanderen in buitenlands beleid op de kaart zetten en de canon van Vlaanderen opbouwen. ’Een sterke economie en cultureel-historisch bewustzijn, zijn één verhaal. Vlaanderen was niet enkel vroeger top in kunst en universiteit, ook vandaag. Er zit grootsheid in ons en daarmee moeten we durven uitpakken.‘
In datzelfde verhaal past ook ‘het Museum van Vlaanderen’. Daarover zei Jambon dat ze eraan denken om niet één museum te bouwen, maar dat, vergelijkbaar met de canon, er in verschillende musea ‘vensters’ zullen komen die allemaal samen het museum van Vlaanderen vormen. Met een virtuele overkoepeling en een startpunt waar alles samenkomt. Allemaal met datzelfde doel: ‘fierheid op het volk dat land won op de zee, kathedralen en ziekenhuizen bouwde en dat ook vandaag top is in technologie, het medische en op vele andere vlakken.’
Corona
‘Het onvoorziene kan je niet voorzien’ schetste Jambon de Covid-sfeer van midden maart. Daarna legde hij de klemtoon op het werk van zijn regering. ‘De lacunes die de Federale regering liet, hebben wij opgevuld’. Hij verwees daarbij naar de hinderpremie. ‘Bedrijven die gezond zijn moeten we door corona loodsen’ gaf hij aan als doel van het beleid van zijn regering. Net zoals de gezinnen die het moeilijk hebben, ondersteund moeten worden volgens de Vlaamse MP.
Jambon verdedigde ook zijn rol in de Nationale Veiligheidsraad (NVR). Hij had geen andere keuze. ‘Vlaanderen heeft geen bevoegdheden voor veiligheid, enkel preventie. Ook de aanpak van crisissen is de bevoegdheid van de Federale Overheid.’
Hij gaf aan dat er nagedacht is om al dan niet in te gaan op de vraag om deel te nemen aan de Nationale Veiligheidsraad: ‘Mijn redenering was, in oorlogstijd moet je niet beginnen te debatteren over de verdeling van de bevoegdheden. Daar was 0,0 draagvlak voor bij de publieke opinie.’ En ‘ Als we wegbleven, lieten we alles in Franstalige handen. Maar ja ik weet dat ik deel uitmaakte van een lammentabel beeld.’ De Vlaamse regeringsleider maakte zich ook sterk dat hij in de NVR erger had kunnen voorkomen.
Relancebeleid
Hoe zal Vlaanderen uit die crisis komen? De groei van 2020 zijn we definitief kwijt en volgens voorspellingen van de NBB van juni, zou het bbp eind 2022 nog 4% lager liggen dan wat geraamd werd voor de crisis. Hij rekende voor dat de covid-maatregelen zullen zorgen voor een tekort van zes tot zeven miljard in de Vlaamse begroting. Ook in 2021 en in 2022 zullen er wellicht nog tekorten zijn.
Maar de ambitie blijft om de begroting in evenwicht te krijgen. Al gaf de VMP toe dat daarvoor veel afhangt van het herstel van de economie. De werkloosheid is in augustus met 8% gestegen, tijdelijke werklozen niet meegerekend. Het is uitkijken naar het relanceplan van de Vlaamse regering, maar de primeur daarvoor is voor het Parlement bij de septemberverklaring (28 september). Jambon waarschuwde wel: ‘we staan voor harde en loodzware jaren en maanden.’
Brexit
Bovenop de coronamiserie dreigt namelijk ook de Brexit. ‘Een harde Brexit kost Vlaanderen zo’n 2,5% van het BBP. 28.000 jobs kunnen daardoor in Vlaanderen sneuvelen’. Volgens Jambon ligt het probleem bij het VK: ‘eerlijk gezegd, ik begrijp dat niet. Voor de EU is de handel met het VK 3% tot 4% van het BBP. Voor het VK is de handel met de EU 40% van hun BBP.’
2024
En wat in 2024, wou een vragensteller weten. Jambon danste op twee benen. Langs de ene kant is België op. Maar hij hield de Vlaamse Beweging ook een spiegel voor: ‘we geraken maar aan 15%-20% van de burgers die overtuigd zijn van Vlaamse onafhankelijkheid’. Hij zag daarvoor vele redenen, ook angst voor vernieuwing: ‘je kan een ingrijpend project als Vlaamse onafhankelijkheid niet doen slagen met een gewone meerderheid in het parlement. Daar moet meer draagvlak voor zijn.’ Jambon vergeleek de situatie met Catalonië of Schotland waar er duidelijk meer draagvlak is.
Dat laatste was niet helemaal het antwoord dat verschillenden graag hadden gehoord. Achteraf bleef ook de vraag hangen waarom N-VA niet meer inzet om mee te bouwen aan een draagvlak voor Vlaamse onafhankelijkheid.